Słownik pojęć flebologicznych (część I)

Niejednolita terminologia flebologiczna w światowej literaturze medycznej może stanowić przeszkodę w rozpowszechnianiu wiedzy na temat leczenia przewlekłych zaburzeń żylnych (chronic venous disorders; CVD). Tymczasem CVD, według szacunków, dotyczy 50–85% populacji zachodniej i pochłania ≥2–3% budżetów zdrowotnych poszczególnych państw. Dlatego międzynarodowy interdyscyplinarny zespół ekspertów pod patronatem American Venous Forum (AVF), European Venous Forum (EVF), International Union of Phlebology (IUP), American College of Phlebology (ACP – obecnie American Vein and Lymphatic Society) oraz International Union of Angiology (IUA) opracował konsensus: dokument VEIN-TERM dotyczący podstawowej nomenklatury flebologicznej.

Eksperci skupili się na nazewnictwie, które stwarza częste problemy interpretacyjne. Wspólne stanowisko zespołu zostało zaprezentowane w 2008 r. podczas American Venous Forum. Celem zaleceń VEIN-TERM jest standaryzacja terminologii naukowej, ułatwiająca międzynarodową wymianę informacji medycznych oraz ścisłą interpretację i porównywanie wyników klinicznych.

Nieco wcześniej, bo w 2001 r., został powołany Międzynarodowy Interdyscyplinarny Komitet ds. Mianownictwa Anatomicznego Żył , który wziął pod lupę nazewnictwo anatomiczne żył kończyn dolnych. Wyniki pracy Komitetu pod kierownictwem Cavezziego ogłoszono podczas 14. Światowego Kongresu IUP (International Union of Phlebology). Zalecenia komisji dotyczące terminologii anatomicznej zostały opublikowane w Journal of Vascular Surgery w 2002 r. Opracowany konsensus zrewidowano w 2004 r. – w czasie 21. Światowego Kongresu IUA (International Union of Angiology), pod auspicjami IUA, IUP, IFAA (International Federation of Anatomical Association) i FICAT (Federative International Committee for Anatomical Nomenclature).

Perforator

Na układ żylny kończyn dolnych składają się żyły głębokie, żyły powierzchowne i żyły przeszywające, czyli tzw. perforatory.
Żyły układu powierzchownego i głębokiego są połączone licznymi żyłami przeszywającymi – na różnych poziomach. Perforatory przebijają powięź głęboką – rodzaj błony zbudowanej z tkanki łącznej, która otacza i osłania wszystkie mięśnie. Każdej żyle przeszywającej towarzyszy tętnica i nerw (to tzw. triada Staubesanda).

W żyłach kończyn dolnych (również w perforatorach) znajdują się zastawki, które zapobiegają wstecznemu przepływowi krwi, czyli cofaniu się krwi z układu głębokiego do żył powierzchownych. W warunkach fizjologicznych (prawidłowych) krew płynie przez perforatory z żył powierzchownych do żył głębokich.

Wyróżnia się żyły przeszywające bezpośrednie i żyły przeszywające pośrednie.

Perforatory bezpośrednie, przechodząc przez blaszki powięzi przedziałów mięśniowych, łączą bezpośrednio żyły powierzchowne z żyłami głębokimi. Ten rodzaj żył przeszywających uchodzi do głównych pni żylnych i ma względnie stałe rozmieszczenie anatomiczne oraz krótki, poprzeczny przebieg. Perforatory bezpośrednie odgrywają istotną rolę w patofizjologii żylaków, w przeciwieństwie do żył przeszywających pośrednich, które nie mają znaczenia klinicznego. Perforatory pośrednie uchodzą do dopływów mięśniowych i zatok mięśnia brzuchatego oraz mięśnia płaszczkowatego łydki – łączą żyły głębokie i powierzchowne pośrednio przez żyłę (lub żyły) mięśniową. Położenie pośrednich żył przeszywających jest zmienne.

Do perforatorów kończyny dolnej należą następujące grupy żył przeszywających:

• żyły przeszywające stopy,
• żyły przeszywające przyśrodkowej powierzchni goleni,
• żyły przeszywające bocznej powierzchni goleni,
• żyły przeszywające uda.

Obecnie przyjmuje się, że kończyna dolna zaopatrzona jest średnio w 80–150 połączeń . Nazwy wielu perforatorów zapożyczono od nazwisk ich „odkrywców” – chirurgów i anatomów, którzy wykazali ich obecność. Aktualnie odchodzi się jednak od eponimów w anatomii i naukach klinicznych – coraz częściej zastępując je określeniami topograficznymi, terminami wskazującymi na położenie perforatora (np. perforatory międzybrzuścowe – kiedyś zwane perforatorem Maya). Mimo to sporo eponimów zdążyło już „zadomowić się” we flebologii i ich użycie zwykle nie budzi zastrzeżeń, np. perforatory Boyda (poniżej kolana) czy perforatory Cocketa (według nowej terminologii: żyły przeszywające piszczelowe tylne: górna, środkowa, dolna).

Safena

Safena to znane i stosowane określenie żyły odpiszczelowej.

Jak wspominaliśmy, mianownictwo anatomiczne kieruje się w stronę nazewnictwa opisowego, zastępując nim inne formy, zwłaszcza eponimiczne (pochodzące od nazwy własnej; nawiązujące np. do nazwisk wybitnych anatomów, którzy opisali dane pojęcia po raz pierwszy). Przywołany konsensus Międzynarodowego Interdyscyplinarnego Komitetu ds. Mianownictwa Anatomicznego Żył nie ogranicza się tylko do tej sugestii – postuluje również posługiwanie się terminami pochodzącymi z języka angielskiego. Mimo to wciąż funkcjonują określenia, które mają inny źródłosłów, ale zakorzeniły się w polskim języku medycznym, np. „safena” – nazwa żyły odpiszczelowej (vena saphena magna), która nie została ujęta w oficjalnym mianownictwie.

Mimo to „saphena” to termin bardzo popularny zarówno w krajowej, jak i światowej literaturze medycznej. Ostatnie ustalenia wskazują, że pochodzi on od arabskiego el safin, co oznacza „ukryty” (żyła ukryta – nie przeświecająca przez skórę). Po raz pierwszy termin ten został użyty w „Kanonie medycyny” przez Awicennę – perskiego lekarza żyjącego na przełomie X i XI w. W literaturze europejskiej „saphena” pojawia się ok. 1310 r. w pracach włoskiego uczonego Zucchera Bencivénniego.

Żyła odpiszczelowa jest głównym pniem żylnym układu powierzchownego kończyny dolnej. Biegnie od kostki przyśrodkowej, w bezpośrednim sąsiedztwie nerwu udowo-goleniowego, po przyśrodkowej powierzchni goleni, wzdłuż kości piszczelowej. Na wysokości kolan żyła tworzy łuk wypukły ku tyłowi; na udzie biegnie wzdłuż przyśrodkowego brzegu mięśnia krawieckiego (mięśnia najdłuższego uda) i uchodzi do żyły udowej kilka centymetrów poniżej więzadła pachwinowego.

To najdłuższa żyła organizmu, która powstaje z połączenia sieci żylnej grzbietowej stopy i kostki przyśrodkowej. Safena zbiera dopływy z przednio-przyśrodkowej powierzchni goleni. W jej przebiegu znajduje się 6-20 par zastawek. Średnica „safeny” wynosi średnio 2-4 mm (na poziomie kostki przyśrodkowej) do 3-5 mm na wysokości ujścia do żyły udowej.

W badaniu ultrasonograficznym (USG Doppler) żyłę odpiszczelową można stosunkowo łatwo zidentyfikować. W przekroju poprzecznym (w okolicy ujścia do żyły udowej) jej obraz przypomina tzw. „oko egipskie”, którego „źrenicę” stanowi światło naczynia, „powiekę górną” – powięź podskórna, a „powiekę dolną” – powięź mięśniowa.

Żyły odpiszczelowe

Żyła odpiszczelowa (ang. great saphenous vein, GSV; łac. vena saphena magna, VSM; in. „safena”) jest największą żyłą powierzchowną kończyny dolnej; jej średnica rośnie stopniowo w kierunku udowym. GSV stanowi przedłużenie łuku żylnego grzbietowego stopy, biegnie wzdłuż powierzchni przyśrodkowej goleni i kolana oraz dalej na powierzchni przednio-przyśrodkowej uda – wzdłuż przyśrodkowego brzegu mięśnia krawieckiego, po czym zatacza łuk i wnika do rozworu odpiszczelowego (dołu owalnego) i uchodzi do żyły udowej (4 cm poniżej i w bok od guzka łonowego).

W odcinku końcowym żyły odpiszczelowej znajduje się bańkowate lub wrzecionowate uwypuklenie (średnica żyły tu się zwiększa; większą średnicę obserwuje się też na łuku). W okolicy ujścia w przekroju poprzecznym obraz żyły w badaniu USG przypomina „oko egipskie”, zwane też „okiem saphenowym” lub „okiem odpiszczelowym” (cecha ułatwiająca jej identyfikację i odróżnienie od innych żył). Charakterystyczne ultrasonograficzne „oko” tworzy GSV biegnąca w przedziale żyły odpiszczelowej, którą od góry ogranicza powięź żyły odpiszczelowej, od dołu zaś – powięź mięśniowa. „Oko egipskie” po raz pierwszy zostało opisane w 1993 r. przez Bailly’ego .

Żyle odpiszczelowej mogą towarzyszyć pnie żylne, które mają podobną średnicę i kierunek przebiegu – są to tzw. żyły odpiszczelowe dodatkowe (przednie i tylne), które na udzie wpadają do głównego pnia żyły odpiszczelowej (w różnych lokalizacjach).

Występuje wiele odmian anatomicznych GSV. Najczęściej zakłada się, że istnieje 5 odmian przebiegu żyły odpiszczelowej w odcinku udowym:

• pojedyncza GSV wewnątrz przedziału powięziowego bez widocznych dużych dopływów równoległych;
• pojedyncza GSV wewnątrz przedziału powięziowego z dużym podskórnym dopływem, który przechodzi przez powięź i łączy się z żyłą odpiszczelową (na różnych wysokościach);
• występowanie 2 żył: właściwej GSV i dodatkowej przedniej, które znajdują się w oddzielnych przedziałach powięziowych, ale łączą się przed spływem odpiszczelowo-udowym;
• GSV znajduje się tylko w części proksymalnej przedziału powięziowego – w odcinku dystalnym obecny jest duży dopływ podskórny, który przebija powięź, by połączyć się z GSV;
• zdwojenie GSV – rzadka odmiana anatomiczna (występująca tylko u 1% populacji) – dwa odcinki żyły biegną równolegle w przedziale powięziowym (zdwojenia GSV nie należy mylić z obecnością dodatkowej żyły odpiszczelowej, która zwykle jest mniejsza).

VSM (vena saphena magna)

Zgodnie z zaleceniami zespołu ekspertów pod kierownictwem Cavezziego, zaleca się używanie jednolitych skrótów pochodzących od nazw angielskojęzycznych (nie od terminów łacińskich). VSM – funkcjonujący skrót odnoszący się do żyły odpiszczelowej – został jednak zaczerpnięty z łaciny (vena saphena magna). Jego angielski (oficjalny) odpowiednik to GSV (ang. great saphenous vein).

Żyła odpiszczelowa (VSM) lub „safena” zwana jest również „żyłą żylaków”, które tworzą się zwłaszcza w części goleniowej naczynia. Rozpoczyna się na stopie i zbiera większość krwi żylnej podeszwy. Biegnie wzdłuż powierzchni przyśrodkowej goleni i kolana, wzdłuż przednio-przyśrodkowej powierzchni uda, zatacza łuk i przez rozwór odpiszczelowy wnika do przednio-przyśrodkowego obwodu żyły udowej (3–4 cm poniżej bruzdy pachwinowej).

Żyła odpiszczelowa na całym przebiegu położona jest podskórnie na powięzi goleni i na powięzi szerokiej, podpowięziowo znajduje się tylko jej ujście.

Na stopie leży do przodu od kostki przyśrodkowej – u szczupłych pacjentów może uwidaczniać się w postaci wyraźnej wyniosłości.

Pod względem anatomicznym można wydzielić następujące obszary VSM:

• obszar trójkąta udowego,
• obszar udowy przedni,
• obszar rzepkowy,
• obszar przednio-boczny goleni,
• obszar tylno-przyśrodkowy goleni,
• obszar stopy.

Występuje wiele odmian anatomicznych żyły odpiszczelowej.

Na odcinku udowym safena objęta jest przez blaszkę tkanki łącznej, najczęściej przebiega w przedziale odpiszczelowym. Na ogół w jej przedziale znajduje się tylko jeden pień żylny. Niekiedy jednak (>1% przypadków) w jednym przedziale odpiszczelowym równolegle biegną dwie żyły (safena jest podwojona).

VSM zbiera krew ze wszystkich żył powierzchownych uda i z dużej części żył powierzchownych goleni i stopy, dlatego żyła odpiszczelowa ma wiele dopływów.

Żyły odstrzałkowe

Żyła odstrzałkowa (ang. small saphenous vein, SSV; łac. vena saphena parva, VSP) rozpoczyna się na wysokości stawu skokowego, poniżej kostki bocznej; biegnie w górę po tylnej powierzchni łydki i wpada do żyły podkolanowej.

Mówiąc ściślej, początek żyły odstrzałkowej stanowi przedłużenie żyły brzeżnej bocznej stopy; następnie SSV przebiega zwykle do tyłu od kostki bocznej. Na tylnej powierzchni goleni naczynie „wspina” się wzdłuż ścięgna piętowego, dalej biegnie między dwoma głowami mięśnia brzuchatego łydki, po czym zatacza łuk (do przodu) przechodzi przez powięź goleni, by w dole podkolanowym ujść do żyły podkolanowej.

Jednak istnieje wiele odmian anatomicznych końcowego przebiegu żyły odstrzałkowej – naczynie może np. nie uchodzić bezpośrednio do żyły podkolanowej. Różnice te opisał m.in. Karol Kosiński, wyróżniając 3 rodzaje ujść SSV:

1. A – prawidłowe, które ma 2 odmiany:

• ujście SSV do żyły podkolanowej znajduje się powyżej stawu kolanowego;
• SSV się rozdwaja: jedna jej gałąź wpada do żyły podkolanowej; druga – jest jej przedłużeniem i łączy się z żyłą odpiszczelową;

2. B – wysokie:

• SSV uchodzi wyłącznie do żył głębokich uda (najczęściej na wysokości 12 cm powyżej stawu kolanowego);
• SSV uchodzi jedynie do żyły odpiszczelowej;
• typ mieszany – łączący opisane wyżej odmiany rodzaju B;

3. C – niskie:

• ujście SSV do żyły odpiszczelowej znajduje się poniżej stawu kolanowego;
• SSV uchodzi do żył mięśnia brzuchatego łydki.

VSP (vena saphena parva)

VSP to skrót od vena saphena parva – terminu z języka łacińskiego oznaczającego żyłę odstrzałkową. Międzynarodowy, oficjalny odpowiednik VSP to SSV – skrót od angielskiego określenia żyły odstrzałkowej (small saphenous vein).

Żyła odstrzałkowa powstaje z połączenia sieci żylnej kostki bocznej i sieci żylnej grzbietowej stopy. VSP przebiega na tylnej powierzchni goleni, po mięśniu brzuchatym łydki i uchodzi do żyły podkolanowej. Zbiera dopływy z powierzchni tylno-bocznej podudzia. W odcinku na goleni towarzyszą jej 2–3 pnie chłonne powierzchowne i nerw skórny przyśrodkowy łydki.

Średnia średnica VSP wynosi ok. 3 mm, w odcinku końcowym naczynia znajduje się nieduże uwypuklenie. Istotne jest, że żyła odstrzałkowa w dolnej części goleni położona jest nadpowięziowo (na powięzi goleni), następnie międzypowięziowo, po czym biegnie podpowięziowo (w górnej części goleni).

VSP, na całej swej długości, zaopatrzona jest w parzyste zastawki, których liczba jest zmienna. Średnio żyła odstrzałkowa zawiera 8–10 par zastawek (w tym jedna stanowi zastawkę ujściową).

Żyła odstrzałkowa ma liczne dopływy, np. żyłę udowo-podkolanową, która łączy spływ VSP z żyłami pośladkowymi.

Spływ odstrzałkowo-podkolanowy jest jednym z dwóch miejsc, w którym prąd (krwi) powierzchowny uchodzi do prądu głębokiego. Dla żyły odpiszczelowej (safeny) podobne ujście (czyli spływ odpiszczelowo-udowy) znajduje się na wysokości rozworu odpiszczelowego.

Żyła odstrzałkowa (VSP), podobnie jak żyła odpiszczelowa (VSM), tworzy (między poszczególnymi piętrami zastawek) zespolenia sama ze sobą. Co więcej, VSP i VSM zespalają się też między sobą oraz z żyłami układu głębokiego kończyn dolnych.

Żyły udowe

Żyła udowa (femoral vein; FV) jest wielkim pniem żylnym, który stanowi przedłużenie żyły podkolanowej (popliteal vein; PV) i (najczęściej) towarzyszy tętnicy pojedynczo. Początek pnia znajduje się w kanale przywodzicieli. Kanał przywodzicieli prowadzi z przestrzeni podpowięziowej trójkąta udowego do dołu podkolanowego (ma długość ok. 5-9 cm). Przez jego otwór górny wchodzi tętnica, opisywana żyła udowa i nerw udowo-goleniowy. Natomiast otwór dolny kanału przywodzicieli – rozwór ścięgnisty przywodzicieli – leży pomiędzy kością udową a ścięgnem przywodziciela wielkiego, przez który naczynia udowe przechodzą na część tylną kończyny do dołu podkolanowego. (Mięsień przywodziciel wielki należy do grupy przyśrodkowej uda; jego włókna dolne tworzą samodzielny brzusiec, który przechodzi w okrągłe ścięgno – ścięgno przywodziciela.)

Początek żyły udowej leży w rozworze ścięgnistym przywodzicieli, a jej koniec znajduje się na wysokości więzadła pachwinowego (żyła udowa przechodzi tam w żyłę biodrową zewnętrzną, która biegnie dalej ku górze).

W kanale przywodzicieli (w początkowym przebiegu FV) tętnica udowa położona jest przed żyłą, ale w dole biodrowo-łonowym żyła już przylega do tętnicy. Tętnica i żyła udowa mają wspólną łącznotkankową osłonkę, tzw. pochewkę naczyń udowych (tętnica i żyła oddzielone są przegrodą międzynaczyniową). Średnica żyły jest większa niż tętnicy – w końcowym przebiegu osiąga ok. 9–10 mm.

Żyła udowa może mieć różne odmiany anatomiczne, może być np. zdwojona (mieć dwa pnie – zdwojenie może obejmować dolne 2/3 uda). Wówczas dwie żyły położone są po obu stronach tętnicy i mają krótkie, poprzeczne zespolenia. Obserwuje się też bezpośrednie połączenia między żyłą udową głęboką a żyłą udową na poziomie kanału przywodzicieli.

Do dopływów żyły udowej należą:

• żyła nabrzuszna powierzchowna,
• żyła okalająca biodro powierzchowna,
• żyły piersiowo-nabrzuszne,
• żyły sromowe zewnętrzne,
• żyła odpiszczelowa,
• żyła głęboka uda.

Ponadto do żyły udowej uchodzą żyły skórne brzucha i żyła odpiszczelowa.

Żyły śródmięśniowe

Mięśnie poprzecznie prążkowane, z których zbudowane są mięśnie szkieletowe, to czynne, kurczliwe narządy, które są silnie unaczynione. Im intensywniej mięsień pracuje; tym więcej krwi przez niego przepływa. Na ogół do mięśnia wstępuje kilka gałązek tętniczych, a każdej gałązce towarzyszą dwie żyły. Włókna mięśniowe są oplecione przez naczynia włosowate, które tworzą tzw. sieci włosowate. Większość włośniczek w niepracującym mięśniu (w spoczynku) jest zamknięta (ulegają otwarciu, jeśli mięsień jest czynny). Sieć naczyń włosowatych przechodzi w żyły, które biegną przy tętnicach. Żyły mięśni zaopatrzone są w zastawki. Zastawki żylne zapobiegają przepływowi wstecznemu – dzięki nim krew może płynąć tylko w jednym kierunku – dosercowym, ponieważ kierunek ku obwodowi jest zamknięty.

Układ żył głębokich kończyn dolnych oddzielony jest od układu powierzchownego powięzią – łączą je żyły przeszywające. Żyły przeszywające pośrednie uchodzą do układu głębokiego przez zatoki żył mięśniowych. Do żył śródmięśniowych (żył mięśni szkieletowych) należą np. żyły goleni: żyły mięśnia brzuchatego łydki i żyły mięśnia płaszczkowatego.

Do żył głębokich goleni zalicza się żyły:

• piszczelowe przednie,
• piszczelowe tylne,
• strzałkowe,
• żyły łydki.

Do żył łydki należą żyły mięśni płaszczkowatego i brzuchatego łydki, w tym żyły brzuśca przyśrodkowego, brzuśca bocznego i żyła międzybrzuścowa, która przebiega pod powięzią między dwoma brzuścami mięśnia brzuchatego łydki.

Żyły mięśnia brzuchatego łydki nominalnie należą więc do układu głębokiego. W kilkucentymetrowym przebiegu pozamięśniowym tworzą dwa główne pnie: żyłę przyśrodkową i boczną, które pod kątem 900 uchodzą do żyły podkolanowej (żyły mięśnia brzuchatego łydki należą do głównych dopływów żyły podkolanowej – żyły układu głębokiego). Żyły mięśnia brzuchatego łydki łączą się ponadto z układem powierzchownym (za pośrednictwem żył przeszywających), zwłaszcza z żyłą odstrzałkową.

Żyła mięśnia brzuchatego łydki przyśrodkowa drenuje przyśrodkowy brzusiec mięśnia dwugłowowego łydki (każdy brzusiec mięśnia brzuchatego drenowany jest przez kilka żył).

Wśród żył mięśnia płaszczkowatego łydki wyróżnia się dwie główne grupy. Na pierwszą z nich składa się jedno lub kilka naczyń żylnych, które mają przebieg śródmięśniowy pionowy i uchodzą do żyły piszczelowej tylnej. Drugą grupę stanowią liczne naczynia żylne o poziomym przebiegu, powstałe ze zlewiska zatok żylnych, które łączą się z żyłami piszczelowymi i żyłą strzałkową.

Żyły śródmięśniowe stanowią ważny element tzw. pompy mięśniowej, zwłaszcza pompy mięśniowej goleni, która stanowi mechanizm napędowy dla krwi żylnej. Skurcz mięśni w przestrzeniach powięziowych wywiera ucisk na śródmięśniowe zatoki żylne i głębokie żyły śródmięśniowe. Ucisk ten „napędza” przemieszczanie krwi żylnej w kierunku serca.

Pompa mięśniowa goleni funkcjonuje prawidłowo, jeśli w czasie wysiłku odpływ krwi jest równy napływowi, ale nie dochodzi do poszerzenia przepełnionych krwią, a ciśnienie osiąga odpowiednio niskie wartości. (W czasie marszu pracuje nie tylko pompa mięśniowa goleni, ale też pompa stopy.)

Do zespołów mięśniowych tworzących pompę goleni należy tzw. zespół tylny złożony z mięśnia trójgłowego łydki i głębokich mięśni zginaczy. Krew odprowadzają tutaj żyły piszczelowe tylne i żyły z mięśnia trójgłowego łydki. Większość krwi jest odprowadzana za pomocą zatok mięśnia płaszczkowatego i mięśnia brzuchatego łydki. Zatokami nazywa się naczynia żylne wewnątrzmięśniowe w kształcie litery „U”, której dwa końce odprowadzają krew w kierunku dosercowym. Kolejny zespół mięśni pompy goleni, czyli zespół przedni, obejmuje mięśnie drenowane przez żyły piszczelowe przednie. Natomiast zespół boczny tworzą mięśnie drenowane przez żyły strzałkowe.

Podczas chodzenia dochodzi do przemieszczania krwi z trzech zespołów mięśniowych pompy goleni do żyły podkolanowej. Zgięcie grzbietowe stopy odpowiada za przemieszczanie krwi z obwodowej części goleni; zgięcie podeszwowe – krwi z żył łydki dośrodkowej.

Podczas skurczu mięśni goleni ciśnienie w przedziałach powięziowych może osiągać nawet 200-300 mmHg; ciśnienie w żyłach śródmięśniowych może być trzykrotnie większe niż w ciśnienie w żyłach powierzchownych. Wysokie ciśnienie wewnątrz powięzi uciska żyły głębokie. Ciśnienie na zewnątrz powięzi też przyjmuje większe wartości – ok. 100-150 mm Hg i uciska żyły powierzchowne. Ucisk na żyły głębokie i powierzchowne zwiększa odpływ krwi zarówno z układu głębokiego, jak i powierzchownego.

Relaksacja mięśni łydki wiąże się z najniższym ciśnieniem w układzie żył głębokich oraz przepływem krwi z żył powierzchownych do układu głębokiego. Rozkurcz mięśni powoduje otwarcie zastawek w żyłach głębokich na obwodzie – poniżej miejsca ucisku przez pompę mięśniową, poza tym otwierają się zastawki między układami powierzchownym i głębokim. Natomiast zamykane są zastawki żył głębokich znajdujących się wewnątrz pompy (i wyżej), co pozwala na wypełnienie żył głębokich krwią z naczyń włosowatych mięśni, żył głębokich obwodu i żył powierzchownych.

Tagi: flebolog warszawa , flebolog wrocław , układ żylny kończyn dolnych