Zapalenie żylaków to najczęstsza postać zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych; w większości przypadków rozwija się w żyle odpiszczelowej, zdecydowanie rzadziej w żyle odstrzałkowej. U podstaw patologii leży śródżylna skrzeplina i odczyn zapalny ściany naczyniowej, który może przechodzić do tkanek okołożylnych. Zapalenie decyduje o symptomatologii i wyznacza kierunek terapii, która ma na celu głównie ograniczenie stanu zapalnego, a następnie jego zniesienie.
Oceń przydatność artykułu klikając gwiazdkę
Zapalenie żylaków – czym jest i jak powstaje?
Przyczyny powstawania zakrzepicy
Następstwem żylaków jest zastój krwi, który – przy jednoczesnych patologicznych zmianach w ścianie naczynia – prowadzi do zakrzepicy.
Do zapalenia żylaków mogą przyczyniać się następujące czynniki:
- wysoka temperatura (upał, kąpiel w gorących źródłach);
- długotrwałe przyjmowanie pozycji siedzącej (np. długodystansowa podróż) lub ze zgiętymi nogami (klęczenie);
- uraz (np. złamania);
- leczenie zabiegowe (obliteracja żył);
- ukąszenie/użądlenie przez owada;
- ciąża (ucisk na naczynia żylne).
Zapalenie żylaków może również wystąpić samoistnie.
Zapalenie żylaków w zakrzepowym zapaleniu żył powierzchownych (leżących nad powięzią) najczęściej przebiega z procesem zakrzepowym. Zakrzep powoli zamyka światło żylaka; stan zapalny rozwijający się w ścianie naczyniowej zwykle rozprzestrzenia się na sąsiednie tkanki.
Objawy zakrzepicy
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych kończyn dolnych, stanowi powikłanie choroby żylakowej i wiąże się ze zmianami morfologicznymi, jakie zachodzą w ścianie naczyń żylnych.
Zapalenie żylaków objawia się bolesnymi, twardymi, guzkowatymi lub powrózkowatymi zgrubieniami w tkance podskórnej, które można wyczuć palpacyjnie. Zmianom często towarzyszą silne dolegliwości bólowe, obrzęk, zaczerwienienie (również tkanek sąsiadujących), świadczące o odczynie zapalnym, który obejmuje nie tylko ścianę żylną (phlebitis), ale również tkanki otaczające: skórę, nerwy, naczynia chłonne (periphlebitis).
W niektórych przypadkach temperatura ciała może być podwyższona.
Leczenie zapalenia żylaków
Rozpoznanie najczęściej opiera się na badaniu klinicznym, jednak przy obrzękach, zapaleniu żyły odpiszczelowej i szerzeniu się zakrzepicy w kierunku proksymalnym (udowym), poszerza się diagnostykę o USG Duplex Doppler. Ryzyko przejścia zakrzepicy do żyły udowej może wymagać interwencji chirurgicznej (podwiązania żyły odpiszczelowej przy ujściu w ramach profilaktyki zakrzepowo-zatorowej).
Zapalenie żył powierzchownych nie wymaga unieruchomienia pacjenta, konieczne jest jednak stosowanie kompresjoterapii (wyrobów uciskowych: pończoch, podkolanówek II stopnia ucisku).
Rozległa zakrzepica żył powierzchownych może wymagać włączenia leczenia przeciwzakrzepowego. Dodatkowe wskazania do postępowania antykoagulacyjnego stanowią:
- zakrzepica w żyłach powyżej stanu kolanowego;
- zakrzepica żyły odpiszczelowej;
- rozległa zakrzepica;
- żylna choroba zakrzepowo-zatorowa;
- choroby nowotworowe;
- niedawne leczenie operacyjne;
- incydent zakrzepicy żył powierzchownych w wywiadzie.
Przypomnijmy, że celem stosowania antykoagulantów jest prewencja incydentów zatorowo-zakrzepowych na skutek hamowania aktywności enzymów kaskady krzepnięcia.
Zakrzepica żył powierzchownych ograniczona do niewielkiego obszaru zwykle nie wymaga leczenia przeciwkrzepliwego. Pacjentom, u których występują istotne dolegliwości bólowe, zaleca się oprócz kompresjoterapii doustne lub miejscowe niesteroidowe leki przeciwzapalne. Rutynowo nie stosuje się antybiotykoterapii (leczenie przeciwdrobnoustrojowe nie ma uzasadnienia w przypadkach bez objawów zakażenia).
Profilaktyka – czy da się uniknąć?
Profilaktyka zakrzepicy polega na utrzymywaniu prawidłowej masy ciała (lub na jej unormowaniu, gdy to konieczne). Należy dbać o systematyczną aktywność fizyczną (np. codzienne długie, energiczne spacery, marsze), przyjmować odpowiednią ilość płynów i unikać długotrwałego bezruchu lub przebywania w pozycji siedzącej.
Należy informować lekarza o przebytych incydentach zakrzepicy oraz przypadkach zakrzepicy wśród członków rodziny.
Osoby zdrowe przed długotrwałą podróżą samolotem powinny zadbać o nawodnienie organizmu i włożyć wygodne, luźne ubrania. W czasie lotu zaleca się gimnastykę: napinanie mięśni łydki i zginanie stopy. Podczas wielogodzinnej podróży samochodem należy pamiętać o regularnych przerwach na spacer.
Pacjenci obarczeni dużym ryzykiem zakrzepicy powinni przed podróżą zasięgnąć porady lekarskiej nt. właściwej formy profilaktyki.
Kobietom w ciąży zaleca się regularną aktywność fizyczną i odpoczynek z uniesionymi kończynami dolnymi. Obrzęki mogą wymagać stosowania kompresjoterapii.
Zachęcamy również do zapoznania się z następującymi materiałami:
- Skleroterapia piankowa i płynowa – na czym polega i ile kosztuje?
- Zamykanie naczynek na nogach
- Zamykanie naczynek – metody, opinie i ceny
- Skleroterapia żylaków – na czym polega?
- Żylaki nóg – przyczyny, objawy, leczenie
- Laserowe usuwanie żylaków – jak wygląda zabieg?
- 7 sposobów na żylaki
- CLaCS – nowa metoda zamykania poszerzonych naczynek
- Czy wyleczone żylaki wracają?
- Która z metod leczenia żylaków jest najskuteczniejsza?
- Na czym polega leczenie hybrydowe?
- Kiedy najlepiej robić zabiegi wewnątrznaczyniowe?
- Na czym polega leczenie estetyczne zmian żylnych?
- Żylaki w ciąży – co powinnaś wiedzieć?
- Na czym polega kompresjoterapia?
- Tabletki na żylaki – czy działają?
Źródła:
Sydor W. Praktyka kliniczna – angiologia: 62-letni mężczyzna z bólem podudzia prawego. Medycyna Praktyczna. 2017; 2: 96–101.
Zawilska K., Bała M., Błędowski P. et al. Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Aktualizacja 2012. Medycyna Praktyczna WS-Kardiologia. 2012; 4: 33–55.
Neubauer-Geryk J., Bieniaszewski L. Przewlekła choroba żylna — patofizjologia, obraz kliniczny i leczenie. Choroby Serca i Naczyń. 2009; 6 (3): 135–141.
Zubilewicz R., Jaroszyński A. Przewlekła choroba żylna. Forum Medycyny Rodzinnej. 2015; 5 (9): 400–404.
Szczepański M. Zakrzepica żył głębokich i zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Torbicki A., Pasierski T., Windyga J. Zakrzepy i zatory. Tom 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
Gajewski P. (red.). Interna Szczeklika 2018. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2018.
Kozdój B., Noszczyk W. Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – postępowanie w praktyce lekarza rodzinnego. Przewodnik Lekarza. 2004; 7 (4): 22–30.
Davies A.H. (red.). Chirurgia naczyniowa. Najważniejsze tematy przełomu wieków. A. Stanka (tłum.). Via Medica, Gdańsk 2000.
Przybylska-Kuć S., Kuć K., Dec M. et al. Przewlekła niewydolność żylna w praktyce lekarza rodzinnego. Family Medicine & Praimary Care Review 2013; 15, 3: 377–378.
Janczak D. Żylaki. Chirurgia po Dyplomie. 2017; 02 (4): 39–41.
Tait C., Baglin T., Watson H. et al. Guidelines on the investigation and management of venous thrombosis at unusual sites. British Journal of Haematology. 2012; 159: 28–38.
Noszczyk W. (red.). Chirurgia tętnic i żył obwodowych. Tom 1,2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
